Meer over het overzetten van 78-toerenplaten naar de computer.
Mijn platenspeler
Ik gebruik een Lenco L75. Een beroemde draaitafel onder 78-toerenplaten verzamelaars. Ze werden door deze Zwitserse firma gebouwd tussen 1972 en 1980. Een voordeel van deze draaitafel is o.m. de traploze toerentalregeling, waardoor je aan de hand van een stroboscoop het toerental exact kunt instellen.
Element en naald
De echte 78-toerenplaten specialist zou een buitengewoon diepgravende verhandeling kunnen bieden welk element en welke naald (met welke radius) het best gebruikt kan worden voor verschillende typen platen uit verschillende perioden.
Ach, ik houd het eenvoudig doch doeltreffend. Ik gebruik een simpel Japans element en diamanten naald van Nagaoka; de JT-511.
Voor diegenen die het wellicht niet weten: voor 78-toerenplaten gebruik je een andere (bredere!) naald dan voor vinyl (33- en 45-toerenplaten).
Bij mijn element heb ik een aparte naald gekocht voor de 78-toerenplaten (altijd groen uitgevoerd) én eentje voor mijn vinylplaten (altijd rood uitgevoerd).
Naalden en elementen zijn in overvloed te bestellen bij diverse Nederlandse winkelbedrijven.
Mijn element en naalden heb ik aangeschaft bij
Remote-Control
in Amsterdam.
Ik ben zeer tevreden over de weergave. Voor vooroorlogse platen zou ik eigenlijk een nog dikkere naald moeten aanschaffen. Maar voor mij is de ‘all-round’ naald doeltreffend genoeg. Mocht je echter perfectie nastreven, dan kun je op deze
Engelse site
terecht voor meer informatie.
Van platenspeler naar computer
De platenspeler sluit je aan op een versterker. Je kunt namelijk de draaitafel niet rechtstreeks aansluiten op de computer. Het signaal dat uit de draaitafel komt is daar niet geschikt voor en moet eerst nog voorversterkt worden. Dus verbind je de draaitafel met de versterker, net zoals je in het grammofoonplatentijdperk de pick-up aan een stereo-installatie verbond.
Ik heb voor een huis-, tuin- en keukenoplossing gekozen. De Lenco draaitafel is aangesloten op de pick-up ingang van mijn oude Japanse stereo-installatie.
Vanuit de ‘aux’-uitgang of de ‘tape’-uitgang van de versterker maak je vervolgens een verbinding naar de ‘line’-ingang van je computer.
Grammofoonplaat opnemen in de computer
In de computer moet het analoge signaal van de platenspeler omgezet worden naar een digitaal signaal. Het is de bedoeling dat het geluid wordt omgezet naar een zgn. WAV bestand. Daarvoor heb je een audio software programma nodig. Schrik niet, die zijn in alle soorten en maten te vinden. Van gratis eenvoudige programma’s tot uiterst geavanceerde dure producten. De geluidsrecorder die standaard in Windows zit is hier helaas niet geschikt voor en neemt slechts maximaal 60 seconde achtereen op.
Ik gebruik het software-programma ‘Adobe Audition 1.5’ (voorheen bekend onder de naam 'Cool Edit Pro'). Niet alleen kan ik hier de platen mee opnemen (lees: tot WAV-bestand maken), ik kan ze er vervolgens ook mee restaureren, waarover direct meer.
Als alles is aangesloten, en het software programma gereed is voor opname, dient het volume nog goed ingesteld te worden op de computer.
Daarvoor gebruikt je de volumeregeling van de computer zelf (Bureau-accessoires – Entertainment - Volumeregeling). Vervolgens klik je op ‘opties’ en kies je ‘Eigenschappen’.
Je ziet dat de volumeregeling standaard staat ingesteld op ‘Afspelen’. Kies nu voor ‘Opnemen’ en pas het volume aan tot het juiste niveau. Afhankelijk van de opname software die je gebruikt stel je het niveau in. Doorgaans tonen de programma’s een uitslaande meter die niet in het rood mag komen.
Begin met opnemen vóórdat je de naald in de aanloopgroeve van de plaat zet. Die eerste secondes gekraak en gespetter, die aan het begin van de muziek vooraf gaan, zijn namelijk essentieel voor het restauratie procédé in Adobe Audition. Als het nummer is opgenomen, sla je het als WAV-file op in je computer.
Opname restaureren
Nu begint het eigenlijke restaureren. Ik maak hiervoor gebruik van twee functies van Adobe Audition.
De eerste is het verwijderen van alle tikken en spetters in het geluid. Daarvoor gebruik je de optie Click/Pop Eliminator.
Ga naar het menu Effects - Noise Reduction – Auto Click/Pop Eliminator of Click/Pop Eliminator.
De Auto Click/Pop Eliminator is een pre-set, waarmee je al wonderbaarlijke resultaten behaalt. Met de gewone Click/Pop Eliminator kun je door het programma de opname op tikken en spetters laten analyseren alvorens je ze verwijdert. Dat doe je door de functie Auto Find All Levels in het menu van de Click/Pop Eliminator. Het resultaat is verbluffend. De meeste tikken en spetters zijn weg!
Dan komen we op de tweede functie. Wat je nu nog hebt overgehouden is de muziek, de ruis en daarnaast de bijgeluiden van de draaitafel (de zgn. rumble).
Om de ruis en rumble te verwijderen maar niet de muziek aan te tasten, hebben we het geluid van de aanloopgroeve nodig, d.w.z. het stukje opname tussen het moment dat de naald in de groeve kwam en het begin van de muziek. Selecteer hiervan een representatief stukje van ongeveer 1 à 2 seconde (zie afbeelding hieronder).
Ga nu naar het menu Effects - Noise Reduction – Noise Reduction. Kies voor de optie Capture Profile.
Er wordt nu een analyse gemaakt van de frequenties van het geselecteerde stukje aanloopgroeve. Kies nu de optie Select Entire File. Hierdoor wordt de opname als geheel geselecteerd. Kies nu tot slot voor OK.
En nu voltrekt zich het wonder. Adobe Audition verwijdert nu alle frequenties, die we in de aanloopgroeve geanalyseerd hebben, uit de hele opname. Het gevolg is dus dat alle bijgeluiden, ruis en rumble van de plaat zélf verdwijnen en alleen de muziekopname bewaard blijft. Want de muziek bestaat uit andere frequentiegebieden dan die van de ruis en rumble. Je houdt een volledig schone opname over, alsof die gisteren gemaakt is.
Wanneer het resultaat niet bevredigend is, maak je de laatste stap ongedaan via het menu Edit – Undo. Je selecteert een ander stukje uit de aanloopgroeve (of langer, of korter) en probeert het opnieuw tot het resultaat bevredigend is. Je kunt ook experimenteren met de instellingen van de Noise Reduction, maar zorg dat je de oorspronkelijke instellingen dan wel van te voren hebt genoteerd om terug te kunnen keren naar de standaard waarden.
Moraal
Het is naar mijn mening een tovermiddel op het gebied van digitale filtering en het verwijderen van krassen, spetters en ruis (kortom het hele 'haardvuur'). En ik word niet eens betaald om reclame voor ze te maken!
Meer informatie over het product vind je op
de Adobe website, waar vandaan je tevens een evaluatieversie kunt downloaden.
Er zijn mensen die een combinatie van meerdere software programma’s gebruiken. Maar ik kan zeer goed uit de voeten met de meerdere functies van ‘Adobe Audition 1.5’. Ik experimenteer met het programma sinds begin 1999 en heb geen ander pakket meer nodig.
Voorbeelden
Geen woorden maar daden! Luister zelf waartoe het programma tot staat is.
Black and tan fantasie - Duke Ellington & his Orchestra
Schön, daß du wieder bei mir bist! - Adolf Steimel m.s. Tanzorchester
Tot slot wens ik je veel succes. Bedenk wel dat het mij ook veel geëxperimenteer gekost heeft voordat ik tot dit resultaat ben gekomen.
Zorg dat je de ruwe opname met alle krassen en spetters opslaat, zodat je naar hartelust kunt uitproberen en niet telkens de originele plaat opnieuw hoeft op te nemen. Sla het resultaat pas opnieuw op (onder een andere naam) als je helemaal tevreden bent. Zet ‘m op!
