Diep zwart, breekbaar, glimmend, etiketten als schilderijen, 78 rondjes tollend per minuut. Muziek die één op één is vastgelegd. Eerlijker kan niet. Stukjes tijd vastgehouden op kwetsbaar schellak. Eén onbedachtzame handeling en een stukje historie verwaait voorgoed...

De exemplaren die op mijn pad komen worden daarom met zorg omringd en leiden een liefdevol bestaan in...

De eerste grammofoonplaat
Het is de eerste helft van de jaren vijftig en mijn ouders hebben net mijn zus gekregen. Het zijn de jaren van de wederopbouw en het is geen vetpot. Des temeer een ware sensatie wanneer de eerste prachtige platenwisselaar zijn intrede in de Amsterdamse woning doet. Een enorme kast met een moderne glazen roldeur en achterin, voor het ruimtelijke effect een spiegel. Het is een flinke aanslag op het budget en er is nog precies genoeg geld voor één grammofoonplaat: I'll string along with you door Doris Day en Buddy Clark. Mijn moeder weet zich nog precies te herinneren hoeveel ie kostte: ƒ 1, 60!

Steeds meer platen...
Mijn vader realiseert zich dat hij een flinke verzameling platen had toen hij vrijwillig in Engeland in de Royal Airforce zat in de jaren veertig. Die zijn allemaal terechtgekomen in zijn ouderlijk huis in Tilburg. Hij besluit ze op te halen, tot grote spijt van zijn jongere broers.

En zo werd de basis gelegd voor mijn huidige verzameling! In 1958 kom ik ter wereld en de voornoemde grammofoon prijkt nog pontificaal in de huiskamer. In mijn herinnering is het een magisch instrument; een gevoel wat ik nooit meer in dezelfde mate bij een ander technisch apparaat heb gehad. Mijn geboortejaar is zo ongeveer ook de afsluiting van het 78-toeren tijdperk. 45-toeren doet zijn intrede en 33-toeren is al een aantal jaren in de vorm van minigroove op de markt. De 78-toerencollectie van mijn ouders is in de loop van de jaren vijftig nog flink uitgebreid en wordt in mijn jeugd nog regelmatig op de draaitafel gelegd van de inmiddels plastic Philips pick-up. Op een zondagmiddag zoekt mijn vader zijn platen uit, vrolijke klanken schallen door het huis. Her en der liggen stapels platen, breekbare platen, en kleine Jan gaat per ongeluk op een flinke stapel staan. Mijn huidige collectie had groter kunnen zijn…

Het verzamelen begint!
Rond mijn vijftiende begint de oude magie weer te kriebelen. Ik hou erg van pop en ik ben met name een groot beatlefan, maar de 78-toerenplaten hebben iets extra. Ze zijn dynamischer door hun snelheid, mooier door hun grootte en hun prachtige etiketten en hun oude bruine hoezen zijn mysterieuzer dan de jaren zeventig elpee's. Ik besluit ze te gaan verzamelen!

Eerst nog op de fiets en vanaf mijn 16^e op de brommer ga ik regelmatig naar het Waterlooplein. In die tijd nog op de oude stek; daar waar nu het muziektheater staat. Ze zijn dan nog veelvuldig voor enkele kwartjes te scoren. Bovendien staat er een mevrouw met een complete 78-toerenkraam op de markt. Daar zijn ze al een stuk duurder maar de keus en kwaliteit is bij haar dan ook beter. Ik struin er uren rond om met één exemplaar van mijn spaarzame centen thuis te komen.

Door de jaren heen komen ze uit hoeken en gaten. Ik bezoek zo nu en dan een rommelmarkt en ik heb al heel wat donaties mogen ontvangen en hou me natuurlijk aanbevolen voor exemplaren die nutteloos op een zolder liggen!

De huidige verzameling
In de ogen van de échte verzamelaars is mijn verzameling een rommelig allegaartje. Daar hebben ze gelijk in. Al mijn kindjes zijn mij echter even lief, ongeacht genre of periode. Hoewel ik eerlijk moet bekennen dat de enorme hoeveelheid potpourriën van de Hollandse Three Jacksons ook niet dagelijks op mijn speellijstje staan…

En als ik dan toch een voorkeur wil uitspreken dan is dat voor Amerikaanse zangeressen uit de jaren veertig en vijftig: Jo Stafford, Rosemary Clooney, Dinah Shore en Deanna Durbin

Wie ben ik?
Dan nog een paar woorden over mijzelf. Ik speel basgitaar in verschillende muziekprojecten en ben werkzaam in de museumwereld. Yep, dat ben ik hiernaast op de foto, in de tijd van de start van dit virtuele Pakhuis (begin 1999) links naast Willem Duys.

Op 4 augustus 2000 was ik op uitnodiging van de NCRV te gast in het radioprogramma 'Plein Publiek' waarin ik door Yolande Melsert werd geinterviewd over mijn 78-toerenplatenverzameling. Klik hier om dat interview te beluisteren.